Cảnh báo: Những dấu hiệu ung thư não giai đoạn đầu dễ bỏ qua

Ung thư não là một trong những loại ung thư nguy hiểm nhất vì diễn tiến âm thầm và triệu chứng ban đầu rất dễ bị nhầm với các bệnh lý thông thường. Thực tế, theo thống kê của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), có đến 70% bệnh nhân ung thư não chỉ được phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn, làm giảm đáng kể khả năng điều trị và tiên lượng sống.

Điều đáng lo là ung thư não giai đoạn đầu hoàn toàn có thể phát hiện sớm nếu người bệnh hiểu rõ những dấu hiệu cảnh báo. Tuy nhiên, phần lớn triệu chứng lại xuất hiện mơ hồ, không điển hình và dễ bị bỏ qua, đặc biệt ở những người thường xuyên căng thẳng, thiếu ngủ hoặc có bệnh lý thần kinh nền. Bài viết này, Thuốc Ung Thư sẽ giúp bạn nhận diện toàn bộ những dấu hiệu ung thư não giai đoạn đầu, phân biệt với triệu chứng thông thường, đồng thời cung cấp thông tin chẩn đoán, tiên lượng và lời khuyên thực tế từ chuyên gia.

Ung thư não giai đoạn đầu là gì?

Ung thư não giai đoạn đầu (hay u não giai đoạn 1) là thời điểm trong não bắt đầu xuất hiện một hoặc nhiều khối u hình thành từ các tế bào phát triển bất thường. Ở giai đoạn sớm này, khối u thường còn nhỏ, chưa xâm lấn sâu vào mô não lân cận và mức độ tổn thương nhìn chung còn hạn chế. Đây cũng là “cửa sổ vàng” để phát hiện và can thiệp kịp thời, giúp tăng đáng kể khả năng kiểm soát bệnh.

Dù ở giai đoạn đầu, các khối u trong não vẫn tiềm ẩn nguy cơ đe dọa tính mạng bởi não là cơ quan điều khiển hầu hết chức năng sống quan trọng. Khi khối u phát triển, nó có thể chèn ép các cấu trúc thần kinh tinh vi, gây rối loạn hoạt động của não. Một số dạng u ác tính có thể xuất phát ngay trong não hoặc các khu vực lân cận, điển hình như u nguyên bào thần kinh khứu giác, ung thư sụn, hay u nguyên bào tuỷ, đây là những loại u có xu hướng tiến triển nhanh nếu không được phát hiện sớm.

Ung thư não giai đoạn đầu hay còn gọi là u não giai đoạn 1

Xem thêm: Ung thư não cấp độ 4: Tiên lượng, triệu chứng và điều trị

Định nghĩa ung thư não và phân loại khối u

Ung thư não được chia làm hai nhóm chính:

• U não nguyên phát (Primary brain tumor): phát sinh trực tiếp từ mô não hoặc màng não.

Ví dụ: Glioblastoma, Astrocytoma, Meningioma…

• U di căn (Metastatic brain tumor): tế bào ung thư từ cơ quan khác (phổi, vú, da…) lan tới não.

Khoảng 50% trường hợp u não là u di căn – theo National Brain Tumor Society (NBTS).

Mỗi loại u có tốc độ phát triển khác nhau, nhưng ngay cả u lành tính cũng có thể gây triệu chứng nghiêm trọng khi chèn ép mô não.

Vì sao khó phát hiện ung thư não giai đoạn sớm?

Ung thư não khó phát hiện ở giai đoạn sớm vì khối u còn nhỏ, chưa gây triệu chứng rõ ràng và các dấu hiệu ban đầu có thể bị bỏ qua do trùng với các bệnh lý thông thường khác. Cụ thể, các tế bào ung thư chưa đủ lớn để gây chèn ép, xâm lấn mô não, mạch máu hoặc dây thần kinh, đồng thời cơ thể có khả năng bù trừ tốt trong những giai đoạn đầu. 

Các yếu tố khiến ung thư não khó phát hiện sớm

• Khối u còn nhỏ và chưa xâm lấn: Ở giai đoạn sớm, khối u chỉ vài milimet nên chưa đủ lớn để chèn ép các cấu trúc xung quanh và gây ra các triệu chứng thần kinh đặc trưng.
• Triệu chứng không đặc hiệu hoặc mơ hồ: Các triệu chứng như đau đầu nhẹ, cảm giác buồn nôn, chóng mặt ban đầu rất dễ nhầm với các bệnh lý khác như rối loạn tiêu hóa hoặc căng thẳng thông thường. Người bệnh thường tự ý uống thuốc giảm đau mà không đi khám.
• Cơ thể có khả năng bù trừ tốt: Não bộ có khả năng bù trừ rất tốt đối với các tổn thương nhỏ. Khi khối u mới hình thành, các phần còn lại của não vẫn hoạt động bình thường và duy trì chức năng, khiến người bệnh không nhận ra sự bất thường.
• Hệ miễn dịch khó nhận diện: Tế bào ung thư có thể tiết ra các chất làm suy yếu hoặc "che giấu" khả năng nhận diện của hệ miễn dịch, khiến cơ thể không nhận ra các tế bào bất thường và không tạo ra các phản ứng viêm rõ rệt.

Dấu hiệu ung thư não giai đoạn đầu dễ bị bỏ qua

Ung thư não giai đoạn đầu thường tiến triển âm thầm và dễ bị nhầm lẫn với nhiều bệnh lý thần kinh khác. Tuy nhiên, cơ thể vẫn gửi ra những “tín hiệu cảnh báo” quan trọng. Nhận biết sớm các triệu chứng này giúp người bệnh có cơ hội chẩn đoán và điều trị hiệu quả hơn.

Dưới đây là những dấu hiệu đặc trưng thường gặp ở ung thư não giai đoạn đầu, được ghi nhận trong thực hành lâm sàng.

Co giật

Co giật là một trong những triệu chứng điển hình và đáng lo ngại nhất khi nhắc đến ung thư não giai đoạn đầu. Có đến 80% bệnh nhân u não từng trải qua tình trạng này. Khi khối u phát triển, nó có thể chèn ép hoặc xâm lấn vào mô não, làm rối loạn hoạt động điện của tế bào thần kinh và gây nên các cơn co giật.

Những biểu hiện có thể xuất hiện:

• Co giật toàn thân hoặc chỉ ở một tay, một chân hay một vùng cơ trên mặt.
• Thay đổi thị lực đột ngột trước cơn co giật, như thấy đốm sáng hoặc đường ngoằn ngoèo.
• Thời gian ngắn mất ý thức, lú lẫn hoặc không nhớ được chuyện vừa xảy ra.
• Cảm giác tê rần hoặc giật nhẹ ở tay, chân trước khi lên cơn.

Dù không phải cơn co giật nào cũng là ung thư não, nhưng việc xuất hiện co giật lần đầu ở một người không có tiền sử động kinh luôn là tín hiệu cần thăm khám thần kinh ngay.

Co giật là một trong những dấu hiệu giai đoạn đầu đáng chú ý

Mất cảm giác hoặc tê bì

Não bộ kiểm soát cảm giác toàn cơ thể. Vì vậy, sự xuất hiện của một khối u – đặc biệt nằm ở thân não hoặc vùng liên quan tới cảm giác – có thể gây rối loạn rõ rệt.

Các dấu hiệu ung thư não giai đoạn đầu có thể bao gồm:

• Tê bì bàn tay, bàn chân hoặc lan dần lên cánh tay, cẳng chân.
• Cảm giác vụng về khi cầm nắm, dễ đánh rơi đồ vật.
• Mất cảm giác một phần trên khuôn mặt, tê lệch một bên.
• Độ nhạy cảm với chạm, nóng – lạnh bị thay đổi.

Tình trạng tê bì xuất hiện một cách đột ngột, kéo dài và không liên quan chấn thương là yếu tố cần đặc biệt lưu ý.

Đau đầu kéo dài

Đau đầu là triệu chứng mà hầu như ai cũng từng gặp, nhưng ở ung thư não giai đoạn đầu, cơn đau thường có những đặc điểm rất đặc trưng:

• Đau âm ỉ kéo dài, tăng dần theo thời gian chứ không giảm đi.
• Không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường.
• Xuất hiện những kiểu đau đầu lạ, khác hoàn toàn với cảm giác mà bạn từng trải qua trước đây.
• Đau đầu về đêm hoặc khiến bạn thức giấc giữa chừng.
• Nặng hơn vào buổi sáng, khi áp lực nội sọ tăng.
• Ban đầu đau có thể khu trú ở một vùng nhất định, sau đó lan ra khắp đầu.
• Kèm theo mệt mỏi, choáng váng, khó giữ thăng bằng.
• Thường đi kèm với rối loạn thị giác như thấy đốm sáng nhấp nháy, nhìn mờ hoặc xuất hiện điểm mù.
• Tần suất ngày càng dày, mức độ ngày càng nặng, kéo dài nhiều tuần hoặc vài tháng.

Cơn đau đầu với những đặc điểm này không phải chỉ là căng thẳng hay thiếu ngủ – đây có thể là tín hiệu sớm của một vấn đề nghiêm trọng hơn trong não bộ, trong đó có ung thư não giai đoạn đầu.

Thay đổi tính cách, cảm xúc và trí nhớ

Một trong những dấu hiệu tinh tế nhưng rất điển hình của ung thư não giai đoạn đầu nằm ở sự thay đổi hành vi và cảm xúc:

• Trở nên dễ cáu gắt, bối rối hoặc hành xử khác thường.
• Thay đổi mạnh về tâm trạng, lên – xuống bất thường không rõ lý do.
• Giảm khả năng tập trung, suy nghĩ chậm hơn trước.
• Hay quên, khó ghi nhớ thông tin ngắn hạn.
• Cảm giác mơ hồ, khó đưa ra quyết định.

Khi những thay đổi này trở nên rõ ràng và kéo dài, người thân thường là người đầu tiên nhận ra trước chính bệnh nhân.

Buồn nôn và nôn

Ở giai đoạn đầu, ung thư não thường gây cảm giác buồn nôn, nôn ói không rõ nguyên nhân, ngay cả khi người bệnh không ăn uống gì. Cơn nôn có thể xuất hiện đột ngột, thay đổi theo tư thế và đôi khi xảy ra theo kiểu nôn vọt — một đặc điểm khá điển hình khi áp lực nội sọ tăng cao.

Điểm quan trọng là tình trạng này không cải thiện dù đã dùng thuốc chống nôn thông thường. Khi buồn nôn – nôn đi kèm với đau đầu dai dẳng, người bệnh nên thăm khám sớm vì đây là một trong những biểu hiện phổ biến của ung thư não giai đoạn đầu.

Thay đổi thị lực bất thường

Một trong những dấu hiệu cảnh báo sớm khác là thị lực suy giảm nhưng việc đeo kính không mang lại cải thiện. Người bệnh có thể gặp:

• Mờ mắt, nhìn đôi
• Mất thị lực đột ngột hoặc giảm dần
• Mất thị trường ngoại vi (chỉ nhìn rõ phần trung tâm như nhìn qua đường hầm)
• Xuất hiện đốm nâu, đường ngoằn ngoèo trong tầm nhìn

Thay đổi thị lực bất thường là dấu hiệu ung thư não giai đoạn đầu không nên bỏ qua

Những biểu hiện này xảy ra khi khối u chèn ép trong não gây tổn thương gai thị: phù gai thị, xuất huyết, xuất tiết hoặc teo gai thị. Bác sĩ có thể phát hiện thông qua soi đáy mắt, giúp đánh giá mức độ tổn thương.

Buồn ngủ quá mức hoặc giảm ý thức

Khối u phát triển làm tăng áp lực nội sọ, cản trở lượng máu nuôi não, khiến người bệnh:

• Liên tục buồn ngủ
• Chậm phản ứng
• Lơ mơ
• Thậm chí mất ý thức trong một số trường hợp

Đây là dấu hiệu nghiêm trọng, dễ bị nhầm với mệt mỏi hoặc thiếu ngủ, nhưng lại là triệu chứng cảnh báo sớm quan trọng của ung thư não giai đoạn đầu.

Xem thêm: 12 dấu hiệu ung thư não dễ nhận biết sớm

Phương pháp phòng ngừa bệnh ung thư não

Hiện nay, y học vẫn chưa xác định được biện pháp phòng ngừa ung thư não một cách tuyệt đối. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất để bảo vệ sức khỏe là phát hiện sớm, đặc biệt ở ung thư não giai đoạn đầu, khi các triệu chứng thường mơ hồ và dễ bị bỏ qua.

Các chuyên gia khuyến cáo mỗi người nên duy trì khám sức khỏe tổng quát định kỳ, đồng thời chú ý nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường như:

• Đau đầu kéo dài không rõ nguyên nhân
• Buồn nôn, nôn ói dai dẳng
• Yếu liệt tay chân, nói khó
• Thay đổi thị lực, thính lực
• Các rối loạn thần kinh xuất hiện đột ngột

Những triệu chứng này có thể không đặc hiệu, nhưng lại là “tín hiệu đỏ” gợi ý nguy cơ ở ung thư não giai đoạn đầu.

Xem thêm

• Hướng dẫn các phương pháp điều trị ung thư não hiệu quả
• Các phương pháp chẩn đoán ung thư não hiện nay

Kết luận

Mỗi bệnh nhân mắc ung thư não giai đoạn đầu là một trường hợp riêng biệt, với những đặc điểm sức khỏe và phản ứng điều trị khác nhau. Việc lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả không chỉ dựa trên loại ung thư mà còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố cá nhân, từ thể trạng đến lịch sử y tế. Vì vậy, bệnh nhân và người nhà nên chủ động trao đổi cởi mở với bác sĩ, để xây dựng kế hoạch điều trị tối ưu, phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe cụ thể. Sự tham gia chủ động này chính là bước đầu tiên giúp tăng cơ hội kiểm soát bệnh và nâng cao chất lượng sống.

Bên cạnh đó, nếu bạn muốn hiểu sâu hơn về các bệnh lý ung thư cũng như các kiến thức hữu ích về sức khỏe, hãy truy cập vào fanpage Thuocungthu.net - Hiểu bệnh, hiểu thuốc để cập nhật những thông tin y khoa chính thống cũng như các mẹo bảo vệ sức khỏe.

FAQ – Câu hỏi thường gặp

Ung thư não giai đoạn đầu sống được bao lâu?

Tỷ lệ sống 5 năm có thể đạt 70–90% tùy loại u nếu phát hiện sớm và điều trị đúng.

Đau đầu như thế nào là dấu hiệu nguy hiểm?

Đau đầu kéo dài, tăng dần, không đáp ứng thuốc, nhất là vào buổi sáng, kèm buồn nôn hoặc mờ mắt.

Có xét nghiệm máu phát hiện ung thư não không?

Hiện không có xét nghiệm máu nào chẩn đoán chính xác ung thư não; MRI vẫn là tiêu chuẩn vàng.

Dấu hiệu u não ở trẻ em có giống người lớn không?

Có, nhưng trẻ thường biểu hiện thêm: chậm phát triển, đầu to nhanh, đi đứng kém, học tập sa sút.

U não có phải lúc nào cũng là ung thư?

Không. Nhiều u lành tính (meningioma, schwannoma) nhưng vẫn gây triệu chứng nghiêm trọng nếu chèn ép.