12 dấu hiệu ung thư não dễ nhận biết sớm

Ung thư não là một trong những bệnh lý nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện sớm. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chủ quan vì các triệu chứng ban đầu thường mờ nhạt hoặc dễ nhầm lẫn với các bệnh thông thường như căng thẳng, đau đầu, hoặc mất ngủ. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu ung thư não không chỉ giúp tăng cơ hội điều trị thành công mà còn giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Trong bài viết này, cùng Thuốc Ung Thư sẽ đi sâu vào 12 dấu hiệu ung thư não dễ nhận biết sớm, cùng các nguyên nhân, yếu tố nguy cơ và khi nào cần đi khám bác sĩ.

Ung thư não là gì?

Khái niệm ung thư não

Ung thư não là tình trạng các tế bào trong não phát triển một cách bất thường, hình thành khối u có thể lành tính hoặc ác tính. Khối u ác tính, hay còn gọi là u não ác tính, có khả năng xâm lấn các mô xung quanh và di căn sang các phần khác của cơ thể.

Theo Hiệp hội Ung thư Mỹ (American Cancer Society, 2023), mỗi năm có khoảng 24.000 trường hợp ung thư não mới được chẩn đoán ở người lớn tại Mỹ, trong đó tỷ lệ sống sau 5 năm dao động tùy thuộc loại khối u và giai đoạn phát hiện.

Các loại u não phổ biến gồm:

• Gliomas: Khối u xuất phát từ tế bào thần kinh đệm, chiếm khoảng 30% tổng số khối u não.
• Meningiomas: Khối u màng não, thường lành tính nhưng vẫn có thể gây áp lực lên não.
• Schwannomas: Khối u xuất hiện ở dây thần kinh thính giác, gây khó nghe hoặc ù tai.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Ung thư não thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân kết hợp, bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Những người có tiền sử gia đình mắc ung thư não có nguy cơ cao hơn.
• Tiếp xúc bức xạ: Người thường xuyên tiếp xúc với bức xạ ion hóa (ví dụ: xạ trị hoặc môi trường công nghiệp) dễ mắc bệnh hơn.
• Tuổi tác: Ung thư não thường xuất hiện ở người trưởng thành từ 40–70 tuổi.
• Các bệnh lý nền: Một số bệnh lý thần kinh hoặc hệ miễn dịch yếu cũng làm tăng nguy cơ phát triển khối u.

Lưu ý: Các yếu tố trên chỉ làm tăng nguy cơ, không phải là nguyên nhân trực tiếp. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu lâm sàng vẫn là yếu tố quyết định.

Tuổi tác cũng là nguyên nhân gây ra ung thư não

Tại sao nhận biết sớm ung thư não quan trọng?

Lợi ích của việc phát hiện sớm

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu ung thư não mang lại nhiều lợi ích quan trọng:

• Tăng hiệu quả điều trị: Khối u nhỏ và chưa xâm lấn có thể được phẫu thuật triệt để hoặc điều trị bằng xạ trị/gây độc tế bào.
• Giảm nguy cơ biến chứng: Tránh được áp lực lên các vùng não quan trọng, giảm nguy cơ liệt, mất thị lực, hoặc rối loạn chức năng thần kinh.
• Cải thiện chất lượng sống: Phát hiện sớm giúp người bệnh duy trì sinh hoạt bình thường lâu hơn và giảm gánh nặng tinh thần.

Hậu quả của việc phát hiện muộn

Nếu ung thư não được phát hiện muộn, khối u có thể:

• Xâm lấn mô xung quanh, gây yếu nửa người, khó nói hoặc mất nhận thức.
• Di căn hoặc tái phát, làm giảm hiệu quả điều trị.
• Tăng nguy cơ tử vong, đặc biệt với các loại u ác tính nhanh phát triển như glioblastoma.

Theo thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 40% người mắc ung thư não không được chẩn đoán kịp thời do bỏ qua các dấu hiệu ban đầu.

12 dấu hiệu ung thư não dễ nhận biết sớm

Nhận biết các dấu hiệu ban đầu là cách tốt nhất để phòng ngừa các hậu quả nghiêm trọng. Dưới đây là 12 triệu chứng chính, được chuyên gia thần kinh và tài liệu y khoa uy tín liệt kê:

Đau đầu dữ dội

Đau đầu là triệu chứng phổ biến nhưng khi đau đầu kéo dài, ngày càng nặng, đặc biệt vào buổi sáng hoặc kèm nôn, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo khối u trong não.

Ví dụ thực tế: Một nghiên cứu tại Mỹ (2022) cho thấy khoảng 50% bệnh nhân u não báo cáo đau đầu kéo dài ít nhất 2 tháng trước khi chẩn đoán.

Buồn nôn và nôn

Khối u trong não có thể tăng áp lực nội sọ, dẫn đến buồn nôn hoặc nôn mửa. Triệu chứng này thường xuất hiện vào buổi sáng hoặc khi thay đổi tư thế đột ngột.

Buồn nôn là dấu hiệu của ung thư não

Mất thị lực hoặc nhìn mờ

Khối u ở vùng não điều khiển thị giác có thể khiến người bệnh nhìn đôi, mờ hoặc nhạy cảm với ánh sáng. Một số trường hợp còn gặp ảo giác thị giác nhẹ.

Thay đổi nhận thức hoặc tâm trạng

Bệnh nhân ung thư não thường có các biểu hiện thay đổi tâm trạng:

• Hay quên, khó tập trung, lơ đãng
• Dễ cáu gắt, trầm cảm
• Khó đưa ra quyết định

Chuyên gia thần kinh khuyến cáo: Nếu những thay đổi này xuất hiện đột ngột và không liên quan stress hay môi trường, cần đi khám ngay.

Yếu cơ hoặc tê liệt

Khối u trong não có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động, dẫn đến:

• Một bên cơ thể yếu hoặc tê liệt
• Khó đi lại, giữ thăng bằng
• Khó cầm nắm đồ vật

Ví dụ: Một bệnh nhân nữ 45 tuổi tại TP.HCM đã phát hiện u não khi cảm giác tê tay kéo dài và khó cầm thìa khi ăn, nhờ đó được phẫu thuật kịp thời.

Khó nói hoặc hiểu ngôn ngữ

Ung thư não có thể ảnh hưởng đến vùng Broca hoặc Wernicke – những vùng chịu trách nhiệm về ngôn ngữ. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng:

• Nói lắp, phát âm khó khăn
• Khó diễn đạt ý tưởng rõ ràng
• Khó hiểu người khác nói

Ví dụ thực tế: Một bệnh nhân nam 52 tuổi ở Hà Nội bắt đầu gặp khó khăn khi trò chuyện với đồng nghiệp và phải nhờ viết giấy nhắn tin, sau khi chụp MRI phát hiện khối u thùy trán.

Co giật

Cơn động kinh mới xuất hiện ở người trưởng thành, đặc biệt khi không có tiền sử bệnh động kinh, có thể là dấu hiệu cảnh báo u não. Co giật có thể xuất hiện cục bộ (chỉ một vùng cơ thể) hoặc toàn thân.

Số liệu tham khảo: Khoảng 30% bệnh nhân u não có biểu hiện co giật ban đầu (nguồn: Mayo Clinic, 2023).

Co giật cũng là một trong những dấu hiệu của ung thư não

Mất cân bằng và phối hợp

Khối u ở tiểu não hoặc các vùng liên quan đến thăng bằng có thể gây:

• Khó đi thẳng, dễ té ngã
• Chóng mặt, hoa mắt
• Khó thực hiện các động tác tinh vi, ví dụ cầm thìa hay viết chữ

Thay đổi thính giác hoặc nghe kém

Nếu khối u xuất hiện ở vùng não kiểm soát thính giác hoặc dây thần kinh thính giác:

• Ù tai kéo dài
• Nghe kém một bên tai
• Khó xác định nguồn âm thanh

Triệu chứng này thường đi kèm với đau đầu hoặc mất thăng bằng.

Thay đổi cảm giác

Khối u ở vùng điều khiển cảm giác hoặc tủy sống có thể dẫn đến:

• Tê, ngứa hoặc giảm cảm giác ở tay/chân
• Cảm giác nóng lạnh bất thường hoặc đau nhức không rõ nguyên nhân

Thay đổi thị giác tinh thần

Người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng liên quan đến nhận thức thị giác, ví dụ:

• Ảo giác
• Khó tập trung
• Mất định hướng không gian

Thay đổi hành vi

Thay đổi tính cách và hành vi là dấu hiệu thường gặp ở ung thư não thùy trán:

• Khó kiểm soát cảm xúc
• Trở nên cáu gắt hoặc thụ động bất thường
• Mất hứng thú với các hoạt động trước đây

Theo nghiên cứu của Hiệp hội Thần kinh Hoa Kỳ (AAN, 2022), khoảng 20% bệnh nhân u não báo cáo thay đổi hành vi trước khi có các triệu chứng vận động rõ ràng.

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Dấu hiệu cảnh báo cấp cứu

• Đau đầu dữ dội không giảm bằng thuốc thường
• Nôn mửa liên tục, thay đổi thị lực đột ngột
• Co giật hoặc yếu nửa người
• Thay đổi tâm thần rõ rệt, lú lẫn
• Trong những trường hợp này, việc đi khám bác sĩ hoặc đến cấp cứu là bắt buộc.

Khám định kỳ và chẩn đoán

• MRI (Magnetic Resonance Imaging): Phương pháp hình ảnh chính xác để phát hiện khối u não
• CT scan: Hỗ trợ chẩn đoán, đặc biệt khi MRI chưa khả dụng
• Xét nghiệm thần kinh: Đánh giá chức năng não, kiểm tra phản xạ, thăng bằng và khả năng nhận thức

Phòng ngừa và lối sống hỗ trợ sức khỏe não

Chế độ ăn uống

• Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa: quả mọng, rau xanh
• Bổ sung omega-3: cá hồi, hạt chia, óc chó
• Tránh thực phẩm chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ

Tập luyện và giấc ngủ

• Tập thể dục đều đặn: đi bộ, yoga, bơi lội
• Ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi ngày, tránh thiếu ngủ kéo dài

Tập thể dục đều đặn sẽ giúp phòng ngừa bệnh ung thư não

Tránh tiếp xúc yếu tố nguy cơ

• Hạn chế tiếp xúc bức xạ
• Giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử với sóng cao
• Kiểm soát môi trường sống sạch sẽ, tránh hóa chất độc hại

Kết luận

Nhận biết 12 dấu hiệu ung thư não ngay từ giai đoạn đầu là bước quan trọng giúp tăng hiệu quả điều trị, giảm biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Nếu bạn hoặc người thân xuất hiện một hoặc nhiều triệu chứng trên, đừng chần chừ hãy liên hệ bác sĩ chuyên khoa thần kinh ngay hôm nay để được tư vấn và chẩn đoán chính xác.

Bên cạnh đó, nếu bạn muốn hiểu sâu hơn về các bệnh lý ung thư cũng như các kiến thức hữu ích về sức khỏe, hãy truy cập vào fanpage Thuocungthu.net - Hiểu bệnh, hiểu thuốc để cập nhật những thông tin y khoa chính thống cũng như các mẹo bảo vệ sức khỏe.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Ung thư não có di truyền không?
Một số loại u não có thể di truyền, nhưng phần lớn là phát sinh ngẫu nhiên. Nếu gia đình có tiền sử, nên tầm soát sớm.

U não có phải lúc nào cũng gây đau đầu?
Không, một số khối u nhỏ không gây triệu chứng đau đầu nhưng có thể ảnh hưởng đến thị giác, thính giác hoặc nhận thức.

Khối u não lành tính có nguy hiểm không?
Mặc dù lành tính không di căn, nhưng vẫn có thể chèn ép não gây yếu cơ, mất thị lực hoặc thay đổi hành vi.