Cách phân biệt các loại u não phổ biến thường gặp

U não là một trong những căn bệnh nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc nhận biết sớm và phân biệt đúng loại u não không chỉ giúp lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp mà còn nâng cao hiệu quả hồi phục. Theo thống kê của Hiệp hội Ung thư Mỹ (American Cancer Society, 2023), mỗi năm có khoảng 23.890 ca u não mới được chẩn đoán ở người trưởng thành, trong đó tỷ lệ tử vong chiếm khoảng 17%. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nắm rõ các loại u não và cách phân biệt chúng. Bài viết này, Thuốc Ung Thư sẽ cung cấp phân biệt u não thường gặp một cách chính xác.

U màng não

U màng não là loại u não thường gặp, đặc biệt phổ biến ở nữ giới, do sự tăng nhanh của các hormone nội tiết như estrogen, progesterone và androgen. Nghiên cứu y khoa cho thấy nữ giới có nguy cơ mắc u màng não gấp đôi so với nam giới. Tuy nhiên, nếu nam giới mắc bệnh, nguy cơ phát triển khối u ác tính lại cao hơn gấp ba lần so với nữ.

Bệnh thường bắt nguồn từ những khối u lành tính, phát triển chậm tại lớp màng bao quanh não, rễ thần kinh và tủy sống. Do đặc điểm không di căn, u màng não nếu được phát hiện sớm và can thiệp phẫu thuật loại bỏ khối u, tỷ lệ thành công có thể lên đến khoảng 80%.

Tuy nhiên, một số khối u dính vào các cấu trúc mạch máu quan trọng hoặc các vùng sinh tồn trong não có thể phát triển với kích thước lớn, dẫn đến nguy hiểm và khó loại bỏ hoàn toàn – đây thường là những khối u ác tính. Trong khi u não lành tính phát triển chậm từ một khối u nhỏ, u màng não ác tính lại có thể lan rộng nhanh chóng, ảnh hưởng đến nhiều vùng não hoặc tủy sống.

Việc hiểu rõ những đặc điểm này là bước quan trọng để phân biệt u não lành tính và ác tính, từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp và kịp thời.

U màng não xảy ra nhiều ở nữ giới

U sọ hầu

U sọ hầu, còn được biết đến với tên gọi “khối u túi Rathke”, là những khối u phát triển gần tuyến yên và xương sọ, thường chứa dịch lỏng và các mảng canxi. Mặc dù thuộc dạng u lành tính, vị trí đặc biệt của chúng khiến khối u có thể chèn ép các dây thần kinh xung quanh, dẫn đến rối loạn chức năng hormone trong cơ thể. Trên thực tế, u sọ hầu chiếm tỷ lệ đáng kể ở trẻ em, khoảng 50% trong số các bệnh nhân mắc u sọ hầu, đặc biệt là nhóm từ 5 đến 14 tuổi.

Khối u này phát triển khá chậm, nên ở giai đoạn đầu, trẻ có thể xuất hiện các dấu hiệu không rõ ràng như chậm lớn, thể trạng nhỏ bé hơn bạn bè cùng tuổi, kèm theo một số thay đổi về thị lực, bao gồm giảm hoặc mất một phần tầm nhìn. Sau 1–2 năm, các triệu chứng trở nên rõ rệt hơn, chẳng hạn như buồn nôn, nôn mửa đặc biệt là vào buổi sáng hoặc những biểu hiện nặng hơn như mất trí nhớ, són tiểu, trầm cảm, thậm chí hôn mê.

Việc nhận biết sớm các triệu chứng và phân biệt u não với các loại bệnh lý khác là rất quan trọng để can thiệp kịp thời, bảo vệ sức khỏe và phát triển bình thường của trẻ.

U tế bào mầm nội sọ

U tế bào mầm nội sọ chiếm chưa đến 4% các trường hợp u não ở trẻ em, nhưng lại là một trong những dạng u não nguy hiểm nhất. Khối u này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng não mà còn tác động lâu dài đến sự phát triển trí tuệ và nhận thức của trẻ. U tế bào mầm nội sọ thường xuất phát gần não thất ba và lan rộng từ vùng trên yên đến tuyến tùng, được chia thành hai dạng chính: u tinh mầm và u không tinh mầm. Trong đó, u tinh mầm chiếm khoảng 50-70% số ca, còn u không tinh mầm ít gặp hơn nhưng lại có tính ác tính cao, dù đã được điều trị, bệnh nhân vẫn có nguy cơ gặp phải các di chứng nặng nề về nhận thức và thần kinh suốt đời.

Nghiên cứu cho thấy, vị trí khối u có sự khác biệt theo giới tính: trẻ em gái thường mắc u tế bào mầm nội sọ ở vùng trên yên, trong khi ở trẻ trai, khối u chủ yếu xuất hiện ở vùng tuyến tùng. Những khối u này không chỉ ảnh hưởng cục bộ mà còn có khả năng lan sang các vùng khác của não hoặc tủy sống, tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất, tinh thần và tâm lý của trẻ. Chính vì những nguy cơ này, việc phân biệt u não sớm và chẩn đoán chính xác là vô cùng quan trọng để kịp thời đưa ra hướng điều trị phù hợp.

U tế bào mầm nội sọ chiếm 4% ở trẻ em

U tế bào Schwann

U tế bào Schwann còn được gọi là u sau phúc mạc, là những khối u phát triển từ các tế bào Schwann – một thành phần quan trọng của hệ thần kinh ngoại biên. Các tế bào này đóng vai trò dẫn truyền xung điện dọc theo sợi trục thần kinh, đồng thời hỗ trợ sự phát triển và phục hồi của dây thần kinh.

Khác với nhiều loại u khác, u tế bào Schwann thường xuất hiện ở những vị trí sâu, khó tiếp cận, gần cột sống, cạnh các dây thần kinh lớn, thậm chí chèn ép mạch máu và các cơ quan trong ổ bụng. Mặc dù hầu hết các khối u này là lành tính, nhưng nếu phát triển quá lớn, chúng có thể vỡ và gây nguy hiểm đến tính mạng.

U màng não Schwann phát triển chậm, vì vậy các triệu chứng thường chỉ xuất hiện khi khối u đã đạt kích thước đáng kể. Trong nhiều trường hợp, bệnh nhân có thể không nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào cho đến khi chụp CT hoặc MRI. Những dạng u này chủ yếu gặp ở người trung niên, đặc biệt là ở những bệnh nhân trên 40 tuổi.

Ngoài ra, các tế bào Schwann nằm trong tai cũng có thể trở thành nguyên nhân hình thành u nếu cơ thể tiếp xúc với các chất phóng xạ ion hóa, đặc biệt là ở liều cao. Việc hiểu rõ nguồn gốc, triệu chứng và vị trí xuất hiện của các khối u Schwann là rất quan trọng, giúp các bác sĩ phân biệt u não với các loại u khác, từ đó đưa ra phương pháp chẩn đoán và điều trị phù hợp.

U tế bào Schwann hay còn gọi là u sau phúc mạc

Xem thêm

• Ung thư não: Dấu hiệu, nguyên nhân, chẩn đoán và phác đồ điều trị
• Các giai đoạn ung thư não và tiên lượng từng giai đoạn

Kết luận

Việc phân biệt các loại u não đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả. Hiểu rõ đặc điểm, triệu chứng và hình ảnh y học của từng loại u não giúp người bệnh và bác sĩ đưa ra quyết định chính xác, nâng cao cơ hội hồi phục và giảm biến chứng. Nhận biết sớm, kết hợp chẩn đoán hiện đại và theo dõi định kỳ là chìa khóa bảo vệ sức khỏe não bộ.

Bên cạnh đó, nếu bạn muốn hiểu sâu hơn về các bệnh lý ung thư cũng như các kiến thức hữu ích về sức khỏe, hãy truy cập vào fanpage Thuocungthu.net - Hiểu bệnh, hiểu thuốc để cập nhật những thông tin y khoa chính thống cũng như các mẹo bảo vệ sức khỏe.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

U não có thể chữa khỏi hoàn toàn không?

Với u lành tính, phẫu thuật triệt để có thể chữa khỏi. U ác tính khó chữa hoàn toàn nhưng điều trị kết hợp có thể kéo dài tuổi thọ và cải thiện chất lượng sống.

U não nguyên phát khác gì u não thứ phát?

U nguyên phát bắt nguồn trực tiếp từ tế bào não, u thứ phát là di căn từ cơ quan khác lên não.

MRI hay CT scan tốt hơn cho chẩn đoán u não?

MRI thường được ưu tiên vì hình ảnh chi tiết hơn, nhưng CT scan nhanh và tiện trong trường hợp cấp cứu.

Triệu chứng đau đầu có phải lúc nào cũng do u não?

Không, đau đầu có thể do nhiều nguyên nhân khác. Tuy nhiên, đau đầu dữ dội, kéo dài kèm triệu chứng thần kinh khác cần đi khám chuyên khoa ngay.