Bệnh nhân ung thư tủy sống nên ăn gì? Chế độ dinh dưỡng khoa học và an toàn

Ung thư tủy sống là một bệnh lý hiếm gặp nhưng có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đặc biệt là khả năng vận động, miễn dịch và tổng trạng cơ thể. Theo thống kê của Hiệp hội Ung thư Mỹ (American Cancer Society, 2023), mặc dù tỉ lệ mắc ung thư tủy sống thấp hơn nhiều so với các loại ung thư khác, nhưng bệnh nhân thường gặp vấn đề về dinh dưỡng do mệt mỏi, khó nuốt hoặc tác dụng phụ của điều trị như hóa trị và xạ trị.

Vì vậy, chế độ dinh dưỡng khoa học và an toàn không chỉ giúp bệnh nhân duy trì năng lượng, tăng cường hệ miễn dịch mà còn hỗ trợ quá trình điều trị và phục hồi sau phẫu thuật. Vậy bệnh nhân ung thư tủy sống nên ăn gì? Bài viết dưới đây, Thuốc Ung Thư sẽ phân tích chi tiết các nhóm thực phẩm nên và không nên ăn, đồng thời đưa ra hướng dẫn xây dựng chế độ ăn cân bằng, phù hợp với từng giai đoạn điều trị.

Ung thư tủy sống là gì?

Ung thư tủy sống là tình trạng xuất hiện các khối u ngay bên trong tủy sống – phần trung tâm quan trọng điều khiển chức năng vận động và cảm giác của cơ thể. Khi các khối u này phát triển, chúng có thể gây chèn ép các dây thần kinh, dẫn đến những ảnh hưởng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Các khối u tủy sống có thể là lành tính hoặc ác tính, và tùy thuộc vào vị trí, chúng được chia thành các loại chính:

• Khối u nội tủy: Bắt nguồn từ các tế bào bên trong tủy sống. Những loại phổ biến bao gồm u tế bào hình sao và u thần kinh đệm. Đây là các khối u phát triển trực tiếp trong tủy, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng thần kinh nếu không can thiệp sớm.
• Khối u ngoài tủy, dưới màng cứng: Nằm bên ngoài tủy nhưng vẫn nằm dưới lớp màng cứng bảo vệ, hoặc xuất hiện tại các rễ thần kinh vươn ra khỏi tủy sống. Dù không phát triển bên trong tủy, các khối u này vẫn có thể tạo áp lực lên tủy, gây ra những rối loạn vận động hoặc cảm giác. Các ví dụ thường gặp gồm u vỏ bọc thần kinh, u sợi thần kinh và u màng não.
• Khối u ngoài tủy, ngoài màng cứng: Thường là kết quả của quá trình di căn từ các cơ quan khác. Loại này hiếm gặp hơn nhưng vẫn có thể tác động mạnh đến chức năng của tủy sống nếu không được phát hiện kịp thời.

Việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời ung thư tủy sống đóng vai trò quyết định trong việc ngăn ngừa tổn thương thần kinh vĩnh viễn, bảo vệ khả năng vận động và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Ung thư tủy sống gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe

Vai trò dinh dưỡng đối với bệnh nhân ung thư tủy sống

Dinh dưỡng đóng vai trò vàng trong quản lý sức khỏe của bệnh nhân ung thư tủy sống. Một chế độ ăn hợp lý giúp:

• Tăng cường hệ miễn dịch: Protein, vitamin và khoáng chất giúp cơ thể chống lại các tác nhân nhiễm trùng, đặc biệt quan trọng khi bệnh nhân đang hóa trị hoặc xạ trị.
• Hỗ trợ phục hồi sau phẫu thuật: Protein và axit amin giúp tái tạo cơ bắp, mô và các tế bào tủy bị tổn thương.
• Cải thiện sức khỏe tổng thể: Chế độ ăn cân bằng giúp duy trì cân nặng, ổn định đường huyết, giảm mệt mỏi và cải thiện tinh thần.

Theo Tạp chí Dinh dưỡng lâm sàng Hoa Kỳ (2022), bệnh nhân ung thư với chế độ ăn giàu protein và chất chống oxy hóa có tỉ lệ hồi phục nhanh hơn 30% so với bệnh nhân không kiểm soát dinh dưỡng.

Nguyên tắc dinh dưỡng cơ bản

• Bổ sung đầy đủ protein: Thịt nạc, cá, trứng, sữa, đậu hũ.
• Rau xanh và trái cây giàu vitamin và chất chống oxy hóa: Giúp bảo vệ tế bào và giảm viêm.
• Tinh bột nguyên hạt và chất xơ: Cung cấp năng lượng ổn định, duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
• Hạn chế đường tinh chế, chất béo bão hòa: Tránh tăng đường huyết và áp lực cho gan, thận.
• Chia nhỏ bữa ăn: Giúp cơ thể hấp thu tốt, giảm buồn nôn và khó tiêu.

Đối tượng có nguy cơ cao mắc ung thư tủy sống

Ung thư tủy sống có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số nhóm người được xác định là có nguy cơ cao hơn. Những người có hệ miễn dịch suy yếu, thường xuyên tiếp xúc với bức xạ hoặc các hóa chất độc hại, hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh tủy sống đều cần đặc biệt lưu ý.

Bên cạnh đó, một số bệnh lý di truyền cũng làm tăng nguy cơ hình thành ung thư tủy sống, bao gồm:

• U sợi thần kinh type 2 (Neurofibromatosis type 2): Đây là rối loạn di truyền hiếm gặp, gây hình thành các khối u tại mô thần kinh, đặc biệt là u thần kinh thính giác bẩm sinh (u tế bào tiền đình). Bệnh thường được di truyền từ bố mẹ sang con, làm tăng khả năng xuất hiện ung thư tủy sống.
• Bệnh Von Hippel-Lindau: Rối loạn thần kinh di truyền này ảnh hưởng đến nhiều cơ quan, từ mắt đến não, và có thể làm tăng nguy cơ phát triển các khối u trong tủy sống. Người mắc bệnh có thể gặp các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm mất thị lực hoặc tổn thương thần kinh nặng.

Nhận biết sớm các yếu tố nguy cơ và theo dõi sức khỏe định kỳ là bước quan trọng giúp phát hiện sớm ung thư tủy sống và nâng cao hiệu quả điều trị.

Xem thêm: Ung thư tủy sống nguy hiểm không? Những điều cần hiểu đúng

Ung thư tủy sống nên ăn gì? Chế độ dinh dưỡng 

Một chế độ dinh dưỡng hợp lý đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sức khỏe và tăng cường khả năng chống lại bệnh của người mắc ung thư tủy sống. Vậy bệnh nhân ung thư tủy sống nên ăn gì để cơ thể vừa đủ chất, vừa khỏe mạnh? Dưới đây là hướng dẫn chi tiết:

Cung cấp đầy đủ các nhóm chất thiết yếu: Người bệnh cần đảm bảo khẩu phần ăn cân đối, đầy đủ các nhóm chất: đạm – tinh bột – chất béo – vitamin và khoáng chất – nước. Thói quen ăn nhiều cá, rau củ, hạn chế thịt đỏ, bổ sung dầu thực vật và uống đủ nước sẽ giúp cơ thể nhận đủ dinh dưỡng mà không lo “tăng cường chất đạm cho khối u” như nhiều người vẫn lầm tưởng.

Đạm: Protein cung cấp các acid amin thiết yếu, giúp cơ thể duy trì cơ bắp, tái tạo tế bào và nâng cao sức đề kháng. Để đảm bảo đủ acid amin, người bệnh nên kết hợp đa dạng các loại thực phẩm:

• Thịt trắng: Thịt gia cầm là lựa chọn ưu tiên, nhẹ nhàng cho hệ tiêu hóa.
• Thịt đỏ: Thịt bò, thịt lợn nạc cung cấp sắt, kẽm và các vi chất quan trọng, nên ăn với lượng vừa phải.
• Hải sản: Cá, tôm, cua, nhuyễn thể là nguồn protein giàu dinh dưỡng và acid béo omega-3 tốt cho sức khỏe.
• Đạm thực vật: Đậu, hạt, các sản phẩm từ đậu nành bổ sung protein chất lượng cao.

Bệnh nhân ung thư tủy sống nên ăn gì?

Tinh bột: Người bệnh nên ưu tiên các loại ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, yến mạch, lúa mì, ngô, kết hợp với các loại củ như khoai tây, khoai lang, khoai sọ, sắn. Những thực phẩm này cung cấp năng lượng bền vững, giàu chất xơ, giúp duy trì sức khỏe đường ruột.

Chất béo: Chất béo cung cấp năng lượng cao và tham gia hình thành cấu trúc tế bào. Trong chế độ ăn hàng ngày, nên ưu tiên:

• Chất béo không bão hòa từ thực vật: Dầu ô liu, dầu hạt, quả bơ…
• Hạn chế chất béo bão hòa từ động vật để giảm gánh nặng cho tim mạch.

Rau củ và trái cây: Rau củ quả tươi, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, vừa cung cấp vitamin, khoáng chất, vừa bổ sung chất xơ giúp tiêu hóa tốt. Nên bảo quản đúng cách để hạn chế mất vitamin trong quá trình sơ chế và chế biến.

Một số lưu ý trong ăn uống

• Súc miệng trước bữa ăn để giảm khó chịu trong miệng.
• Ăn nhiều bữa nhỏ thay vì 3 bữa lớn, tăng cường thực phẩm mềm, dễ nhai, dễ nuốt như trái cây mềm, bún, mỳ, miến, sữa, phô mai, bột ngũ cốc.
• Sử dụng gia vị và nước sốt để món ăn thêm hấp dẫn, kích thích cảm giác ngon miệng.
• Uống đủ nước, kể cả khi không khát, để cơ thể luôn duy trì trạng thái hydrat hóa tốt.

Những thực phẩm cần hạn chế khi bị ung thư tủy sống

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị và nâng cao sức khỏe cho bệnh nhân ung thư tủy sống. Một số loại thực phẩm cần lưu ý để hạn chế gồm:

• Thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nồng, mặn hoặc nặng mùi: Những món ăn này có thể gây khó tiêu và ảnh hưởng xấu đến quá trình hấp thụ dinh dưỡng.
• Thịt đỏ và các loại thực phẩm chế biến sẵn: Hạn chế thịt đỏ, xúc xích, đồ hộp hoặc thực phẩm chứa nhiều đường đơn. Ngoài tác hại từ đường, các chất phụ gia trong quá trình chế biến cũng có thể làm tăng nguy cơ biến chứng.
• Trái cây chua và thực phẩm quá ngọt: Nên hạn chế các loại trái cây có vị chua hoặc thực phẩm nhiều đường để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.
• Thực phẩm cứng, có cạnh sắc hoặc khó nhai, nuốt: Tránh gây tổn thương cho miệng và cổ họng, nhất là khi cơ thể đang yếu do điều trị.
• Đồ uống chứa cafein hoặc có cồn: Những loại này có thể làm giảm hiệu quả hấp thu dinh dưỡng và ảnh hưởng xấu đến giấc ngủ, tinh thần.

Bệnh nhân ung thư tủy sống hạn chế ăn đồ ngọt

Xem thêm

• Hướng dẫn chăm sóc bệnh nhân ung thư tủy sống đúng cách
• Ung thư tủy sống được bao lâu? Những điều người bệnh cần biết
• Có thể phòng ngừa ung thư tủy sống hay không?

Kết luận

Tóm lại, ung thư tủy sống nên ăn gì là những thực phẩm giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa, cung cấp đủ năng lượng và protein để hỗ trợ cơ thể trong quá trình điều trị. Kết hợp một chế độ ăn khoa học với vận động nhẹ nhàng, nghỉ ngơi hợp lý và giảm stress sẽ giúp nâng cao hiệu quả điều trị, cải thiện sức khỏe và chất lượng sống.

Bên cạnh đó, nếu bạn muốn hiểu sâu hơn về các bệnh lý ung thư cũng như các kiến thức hữu ích về sức khỏe, hãy truy cập vào fanpage Thuocungthu.net - Hiểu bệnh, hiểu thuốc để cập nhật những thông tin y khoa chính thống cũng như các mẹo bảo vệ sức khỏe.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Bệnh nhân ung thư tủy sống có nên dùng thực phẩm bổ sung protein không?

Có thể, nhưng nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Thực phẩm bổ sung chỉ là hỗ trợ, không thay thế bữa ăn chính.

2. Có nên ăn thực phẩm sống như salad, sushi không?

Cần hạn chế hoặc tránh vì nguy cơ nhiễm khuẩn cao, đặc biệt khi hệ miễn dịch suy giảm. Rau và thực phẩm sống phải rửa sạch và đảm bảo vệ sinh.

3. Bệnh nhân có thể ăn vặt gì an toàn?

Hạt óc chó, hạt chia, sữa chua, trái cây tươi. Tránh đồ ngọt, nước ngọt, snack chiên rán.

4. Có cần chia nhỏ bữa ăn không?

Rất nên. Chia 4–5 bữa nhỏ giúp cơ thể hấp thu tốt, giảm buồn nôn và mệt mỏi sau điều trị.

5. Bao lâu nên tham khảo chuyên gia dinh dưỡng?

Nên tham khảo trước khi bắt đầu chế độ ăn mới và theo dõi định kỳ 1–2 tháng/lần hoặc khi tình trạng sức khỏe thay đổi.