Nguyên nhân ung thư tủy sống và yếu tố nguy cơ

Ung thư tủy sống là một trong những bệnh lý nguy hiểm, ít gặp nhưng ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động, cảm giác và chất lượng sống của người bệnh. Tủy sống là “trục thông tin” trung tâm của hệ thần kinh, kết nối não bộ với toàn bộ cơ thể. Khi các tế bào tại đây phát triển bất thường, nó có thể gây chèn ép dây thần kinh, dẫn đến tê liệt, mất cảm giác, và trong những trường hợp nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.

Hiểu rõ nguyên nhân ung thư tủy sống và các yếu tố nguy cơ là bước đầu tiên để phát hiện sớm, phòng ngừa hiệu quả, và cải thiện khả năng điều trị. Bài viết này, Thuốc Ung Thư sẽ cung cấp cái nhìn chuyên sâu, dựa trên nghiên cứu y khoa, để giúp bạn nhận diện và hiểu rõ bệnh lý này.

Giới thiệu về ung thư tủy sống

Tủy sống là gì và vai trò trong cơ thể

Tủy sống là một ống dây thần kinh dài khoảng 45 cm, nằm trong ống sống và được bảo vệ bởi các đốt sống. Nó đảm nhận vai trò truyền tín hiệu từ não bộ đến các cơ quan và ngược lại, điều khiển vận động, cảm giác, và một số chức năng tự chủ như hô hấp và tiêu hóa.

Một số nghiên cứu y học chỉ ra rằng tổn thương tủy sống có thể ảnh hưởng đến hầu hết các hoạt động sống hàng ngày. Vì vậy, bất kỳ khối u nào hình thành tại đây đều cần được nhận biết và xử lý kịp thời.

Tủy sống

Ung thư tủy sống là gì

Ung thư tủy sống xảy ra khi tế bào tại tủy hoặc mô xung quanh phát triển bất thường. Bệnh được phân loại thành:

• Ung thư tủy sống nguyên phát: Khởi phát từ chính tủy hoặc màng bao quanh tủy.
• Ung thư tủy sống thứ phát (di căn): Khi các tế bào ung thư từ bộ phận khác như phổi, vú, hoặc tuyến tiền liệt lan đến tủy sống.

Nguyên nhân ung thư tủy sống

Nguyên nhân di truyền

Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong nguy cơ phát triển ung thư tủy sống. Các đột biến gen như TP53, RB1 được ghi nhận có liên quan đến việc tăng sinh tế bào bất thường tại tủy.

• Tiền sử gia đình: Người có cha mẹ hoặc anh chị em từng mắc ung thư tủy hoặc các loại ung thư liên quan có nguy cơ cao hơn.
• Hội chứng di truyền: Một số hội chứng như Li-Fraumeni hoặc Turcot cũng làm tăng khả năng xuất hiện khối u tại tủy.

Ví dụ minh họa: Một nghiên cứu tại Nhật Bản cho thấy những người mang đột biến gen TP53 có khả năng phát triển khối u tủy cao gấp 4 lần so với nhóm không mang đột biến.

Nguyên nhân do môi trường

Các yếu tố môi trường cũng ảnh hưởng đáng kể đến nguy cơ mắc ung thư tủy sống:

• Phơi nhiễm hóa chất độc hại: Tiếp xúc lâu dài với dung môi công nghiệp, thuốc trừ sâu hoặc hóa chất công nghiệp có thể gây đột biến ADN.
• Bức xạ: Những người từng điều trị xạ trị cho ung thư vùng lân cận hoặc làm việc trong môi trường có tia xạ cao có nguy cơ tăng.

Số liệu đáng chú ý: Theo Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ, những nhân viên tiếp xúc với bức xạ hằng năm trên 50 mSv có nguy cơ ung thư tủy cao hơn 2–3 lần so với người bình thường.

Nguyên nhân do các bệnh lý khác

• Ung thư di căn từ cơ quan khác: Ung thư vú, phổi, tuyến tiền liệt, hoặc thận có thể lan sang tủy sống thông qua hệ thống tuần hoàn.
• Rối loạn miễn dịch: Bệnh nhân suy giảm miễn dịch hoặc mắc các bệnh tự miễn như lupus có khả năng cao bị khối u ác tính tại tủy.
• Viêm tủy mãn tính: Tình trạng viêm kéo dài có thể tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của tế bào bất thường.

Hiện nay vẫn chưa tìm ra chính xác nguyên nhân ung thư tủy sống

Yếu tố nguy cơ tăng khả năng mắc ung thư tủy sống

Tuổi tác: Ung thư tủy sống có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp ở người trưởng thành trên 40 tuổi. Tuổi cao làm tăng nguy cơ do quá trình phân chia tế bào diễn ra chậm hơn và tích lũy đột biến gen nhiều hơn.

Giới tính: Nghiên cứu cho thấy nam giới có tỷ lệ mắc ung thư tủy sống nguyên phát cao hơn nữ giới, trong khi di căn tủy không phân biệt nhiều về giới tính. Sự khác biệt này có thể liên quan đến yếu tố hormone hoặc thói quen lối sống.

Lối sống

• Hút thuốc: Nicotine và các chất độc trong thuốc lá có thể kích thích sự phát triển bất thường của tế bào.
• Chế độ ăn uống thiếu chất: Thiếu rau xanh, vitamin, hoặc chất chống oxy hóa làm giảm khả năng bảo vệ ADN khỏi tổn thương.
• Thiếu vận động: Lối sống ít vận động cũng ảnh hưởng đến sức khỏe tủy sống, tuần hoàn máu và hệ miễn dịch.

Tiền sử bệnh lý: Người từng mắc ung thư khác, bệnh tủy trước đó hoặc các bệnh rối loạn miễn dịch có nguy cơ cao hơn. Việc theo dõi sức khỏe định kỳ là cần thiết để phát hiện sớm.

Yếu tố môi trường: Ô nhiễm không khí, hóa chất công nghiệp, hoặc sống gần nguồn bức xạ là những yếu tố nguy cơ bổ sung. Theo WHO, việc tiếp xúc lâu dài với môi trường ô nhiễm có thể làm tăng tỷ lệ ung thư nói chung, trong đó có ung thư tủy.

Triệu chứng cảnh báo sớm của ung thư tủy sống

Nhận biết sớm các dấu hiệu ung thư tủy sống giúp tăng khả năng điều trị hiệu quả và hạn chế biến chứng. Triệu chứng thường phụ thuộc vào vị trí khối u và mức độ chèn ép dây thần kinh.

Các triệu chứng về vận động

• Yếu cơ hoặc tê liệt: Khối u có thể chèn ép các dây thần kinh điều khiển cơ bắp, dẫn đến yếu cơ hoặc tê liệt ở tay, chân.
• Khó di chuyển: Bệnh nhân cảm thấy mất cân bằng, đi lại khó khăn, dễ vấp ngã.
• Co giật cơ: Một số người có thể xuất hiện các cơn co giật cơ đột ngột.

Triệu chứng về cảm giác

• Đau lưng hoặc đau thần kinh: Đau có thể lan xuống chân hoặc cánh tay tùy vị trí khối u.
• Tê bì, cảm giác kim châm: Người bệnh thường mô tả cảm giác “kim châm” hoặc mất cảm giác một vùng da nhất định.

Triệu chứng khác

• Mệt mỏi, sút cân không rõ nguyên nhân
• Thay đổi chức năng bàng quang và ruột: Khó kiểm soát tiểu tiện hoặc đại tiện, điển hình khi khối u chèn ép tủy sống vùng thắt lưng.

Lưu ý: Những triệu chứng này không đặc hiệu, nhưng khi xuất hiện đồng thời nhiều dấu hiệu, cần đi khám ngay để chẩn đoán kịp thời.

Sút cân không rõ nguyên nhân là triệu chứng của ung thư tủy sống

Xem thêm: Nhận biết sớm các dấu hiệu ung thư tủy sống

Phòng ngừa và giảm nguy cơ ung thư tủy sống

Phòng ngừa ung thư tủy sống không chỉ dựa vào may mắn mà còn liên quan đến lối sống lành mạnh, theo dõi sức khỏe định kỳ và giảm phơi nhiễm các yếu tố nguy cơ.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ

• Khám tủy và chụp MRI: Đặc biệt quan trọng đối với người có tiền sử ung thư hoặc yếu tố di truyền.
• Xét nghiệm gen: Giúp phát hiện các đột biến có khả năng dẫn đến khối u.

Chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu chất chống oxy hóa để bảo vệ tế bào khỏi đột biến.
• Tập luyện đều đặn giúp cải thiện tuần hoàn máu và tăng cường hệ miễn dịch.
• Ngủ đủ giấc, hạn chế căng thẳng vì stress kéo dài ảnh hưởng đến khả năng phục hồi và miễn dịch của cơ thể.

Tránh tiếp xúc với hóa chất và bức xạ

• Hạn chế tiếp xúc với dung môi công nghiệp, thuốc trừ sâu, hóa chất độc hại.
• Tuân thủ các biện pháp an toàn khi làm việc gần nguồn bức xạ hoặc vật liệu phóng xạ.

Kết luận

Ung thư tủy sống là một bệnh lý nguy hiểm, nhưng việc hiểu rõ nguyên nhân và yếu tố nguy cơ sẽ giúp chúng ta chủ động hơn trong việc phòng ngừa và phát hiện sớm. Nhận biết các dấu hiệu như yếu cơ, tê liệt, đau thần kinh hay thay đổi chức năng bàng quang – ruột có thể là chìa khóa giúp can thiệp kịp thời, hạn chế biến chứng và nâng cao hiệu quả điều trị. Bên cạnh đó, duy trì lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý, tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại và bức xạ, cùng việc khám sức khỏe định kỳ, sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh một cách đáng kể. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe tủy sống của bạn ngay từ hôm nay: theo dõi cơ thể, nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường và tham khảo ý kiến chuyên gia y tế khi cần thiết. Sự chuẩn bị và cảnh giác chính là bước đầu tiên để duy trì một cuộc sống khỏe mạnh và an toàn.

Bên cạnh đó, nếu bạn muốn hiểu sâu hơn về các bệnh lý ung thư cũng như các kiến thức hữu ích về sức khỏe, hãy truy cập vào fanpage Thuocungthu.net - Hiểu bệnh, hiểu thuốc để cập nhật những thông tin y khoa chính thống cũng như các mẹo bảo vệ sức khỏe.

FAQ – Câu hỏi thường gặp

1. Ung thư tủy sống có di truyền không?

Một số đột biến gen có thể di truyền và làm tăng nguy cơ, nhưng không phải tất cả trường hợp đều do di truyền.

2. Ai có nguy cơ cao nhất?

Người trên 40 tuổi, có tiền sử ung thư hoặc rối loạn miễn dịch, và những người tiếp xúc nhiều hóa chất hoặc bức xạ.

3. Có cách nào phòng tránh hiệu quả không?

Phòng tránh bằng lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý, theo dõi sức khỏe định kỳ và nhận biết dấu hiệu sớm là cách hiệu quả nhất.